<<Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիր, Միջին դպրոց>>
Կառապանս փողը կախեց վառարանի մոտ, իսկ ինքը մոտեցավ ինձ ու սկսեցինք խաղաղ զրուցել։
Հանկարծ փողը նվազեց.
― Տու, տու, տո՜ւ…
Մենք շատ զարմացանք, բայց իսկույն հասկացա, թե ինչու սառնամանիքում այդ փողից ոչ մի ձայն չէր կարելի հանել, իսկ այժմ, ինքն իրեն նվազեց։
Սառնամանիքից ձայները փողի մեջ սառել էին, իսկ հիմա, վառարանի մոտ տաքանալով, իրենք իրենց սկսեցին փողից դուրս թռչել։
Ես ու կառապանս ամբողջ երեկոն այդ հիանալի երաժշտությամբ զվարճանում էինք։
Շուտով թուրքերն ինձ գերությունից ազատեցին և ուրիշ գերիների հետո ուղարկեցին Պետերբուրգ։
Բայց ես որոշեցի հեռանալ Ռուսաստանից և կառք նստելով, ուղևորվեցի դեպի հայրենիք։
Այդ տարին ձմեռը շատ ցուրտ էր։ Մինչև անգամ արեգակն էլ մրսեց, այտերը ցրտահարեց ու հարբուխ ընկավ։ Իսկ երբ արեգակը մրսած է լինում, նրանից տաքության փոխարեն ցուրտ է գալիս։
Կարո՞ղ եք պատկերացնել, թե ինչպես սառեցի ես իմ կառքի մեջ։
Ճանապարհը նեղ էր։ Երկու կողմից ցանկապատ կար։ Հրամայեցի կառապանիս փող փչի, որ հակառակ կողմից եկող կառքերն սպասեն, մինչև մենք անցնենք, որովհետև այսպիսի նեղ ճանապարհով երկու կառք չէին կարող կողք կողքի անցնել։
Կառապանն իմ հրամանը կատարեց։ Վերցրեց փողը և սկսեց փչել։
Փչեց, փչեց, բայց փողից ոչ մի ձայն դուրս չեկավ։
Այնինչ, դիմացից մի կառք էր գալիս։
Ճար չկար։ Դուրս եկա կառքից և ձիերն արձակեցի։ Հետո կառքն ուսիս առա, իսկ կառքի մեջ շատ բեռ կար, և մի ոստյունով կառքն էլի ճանապարհի վրա դրեցի, բայց արդեն՝ եկող կառքի հետևում։
Այդ բանը նույնիսկ ինձ համար հեշտ չէր, իսկ դուք գիտե՞ք, թե ինչքան ուժեղ եմ ես։
Քիչ հանգստանալուց հետո վերադարձա ձիերի մոտ, վերցրի թևատակերս և նույնպիսի երկու թռիչքով փոխադրեցի կառքի մոտ։
Թռչիքի ժամանակ ձիերից մեկն սկսեց քացի տալ։
Սա շատ անհարմար բան էր։ Բայց ես նրա հետևի ոտքերը մուշտակիս գրպանը կոխեցի, և ձին ակամա հանգստացավ։
Հետո ձիերը լծեցի կառքին ու հանգիստ մոտակա հյուրանոցը հասա։
Հաճելի էր այդպիսի սաստիկ սառնամանիքից հետո տաքանալ և այդպիսի ծանր աշխատանքից հետո հանգստանալ։
Այդպիսի դժվարությամբ ձեռք բերած փորձը մարդուն խելոքացնում է։
Դեպի լուսինը ճանապարհորդություն կատարելուց հետո ես մեղուներին արջերից ազատելու համար ավելի հարմար միջոց գտա։
Սայլի լծափայտին մեղր քսեցի և մոտը թաքնվեցի։
Հենց որ մթնեց, սայլին մոտեցավ մի հսկա արջ և սկսեց ագահաբար լծափայտին քսած մեղրը լիզել։ Բկլիկը չնկատեց, որ լծափայտը մտավ կոկորդը, հետո ստամոքսը և, վերջիվերջո, հետևից դուրս եկավ։
Հենց դրան էլ սպասում էի։
Ես վազեցի սայլի մոտ և լծափայտին, արջի հետևից, մի հաստ ու երկար մեխ խփեցի։ Արջը անց էր կացված լծափայտի վրա, էլ այս ու այն կողմ դառնալ չէր կարող։ Այդ դրության մեջ նրան թողեցի մինչև առավոտ։
Առավոտյան այս մասին ինքը թուրքական սուլթանն իմացավ ու եկավ զարմանալի խորամանկությամբ բռնած արջը տեսնելու։ Նա երկար նայեց և թուլանալու չափ ծիծաղեց։
Բարեբախտաբար, ես հիշեցի, որ Թուրքիայում մի այնպիսի բույս կա, որը շատ արագ է աճում և, երբեմն, մինչև երկինք հասնում։
Դա բակլան է։ Մի րոպե անգամ չկորցնելով, մի այդպիսի բակլա տնկեցի, և բակլան իսկույն սկսեց աճել։
Աճեց, աճեց ու շուտով հասավ լուսնին։
― Ուռա՜,– գոչեցի ես և սկսեցի ցողունով վեր բարձրանալ։
Մի ժամից հետո լուսնին հասա։
Կացինս գտնելու համար երկար ժամանակ կորցրի։ Լուսինն էլ է արծաթից, կացինն էլ. արծաթը որ արծաթի վրա դնես, չի երևա։ Վերջիվերջո կացինս գտա մի կույտ փտած դարմանի մեջ։
Ուրախ-ուրախ գոտուս մեջ խրեցի և ուզում էի ցած իջնել։
Բայց չհաջողվեց, արեգակը չորացրել էր բակլայի ցողունը, որը կտոր-կտոր եղավ ու թափվեց։ Վշտից լացս հազիվ պահեցի։
Ի՞նչ անել։ Ի՞նչ անել։ Մի՞թե ես էլ երկիր չեմ վերադառնա։ Մի՞թե ամբողջ կյանքս պիտի անցկացնեմ այս սառած լուսնի վրա։
Օ՜, ո՛չ, ո՛չ մի դեպքում։
Վազեցի իսկույն դեպի դարմանի կույտը և սկսեցի նրանից պարան հյուսել։ Պարանը կարճ դուրս եկավ, բայց ոչինչ։ Սկսեցի պարանով ցած իջնել։ Ձախ ձեռքով իջնում էի, իսկ աջով կացինն էի բռնել։
Շուտով պարանը պրծավ, և ես օդում կախված մնացի՝ երկնքի և երկրի միջև։ Սարսափելի էր, բայց գլուխս չկորցրի։
Երկար չմտածելով, ամուր բռնեցի պարանի ներքևի ծայրը, կացնով տվի վերևի ծայրը կտրեցի և կապեցի ներքևի ծայրին։ Այս բանն ինձ գետնին իջնելու հնարավորություն տվեց։
Բայց և այնպես երկիրը հեռու էր, և շատ անգամ պետք եղավ պարանի վերևի ծայրը կտրել և ներքևի ծայրին կապել։ Վերջապես այնքան իջա, որ քաղաքի տներն ու պալատները երևացին։ Մինչև գետնին հասնելը երեք կամ չորս մղոն էր մնում։
Եվ հանկարծ… Օ՜ սարսափ… պարանը կտրվեց։
Ես գետնին ընկա այնպիսի ուժով, որ կես մղոն խորությամբ փոս գոյացրի։
Ուշքի գալով, երկար մտածեցի, թե այդ փոսից ինչպես դուրս գամ։ Ամբողջ օրը ոչ կերա, ոչ խմեցի, մտածում էի ու մտածում։ Եվ հանկարծ ելքը գտա. եղունգներովս աստիճաններ փորեցի և այդ սանդուղքով գետնի երես դուրս եկա։
Օ՜, Մյունխհաուզենը երբեք չի կորչի։
Բայց ո՛չ ուժը, ո՛չ քաջությունը սարսափելի դժբախտությունից չազատեցին ինձ։
Մի անգամ կռվի ժամանակ, չնայած ես վագրի նման կռվում էի, այնուամենայնիվ, գերի ընկա։
Նրանք ինձ կապեցին և որպես գերի ծախեցին։
Սև օրեր սկսվեցին ինձ համար։
Ճիշտ է, թեև աշխատանքս ծանր չէր, բայց տխուր և ձանձրալի էր. ինձ մեղուների հովիվ նշանակեցին։ Ամեն առավոտ ես պետք է դուրս քշեի սուլթանի մեղուները, տանեի բացատներում արածացնելու և երեկոյան բերեի, փեթակների մեջ տեղավորեի։
Սկզբում գործս լավ էր, բայց մի անգամ, համրելով մեղուները, տեսա, որ մեկը պակաս է։
Գնացի փնտրելու և շուտով նկատեցի, որ կորած մեղվի վրա երկու ահագին արջ են հարձակվել, ուզում էին երկու կես անել և նրա անուշ մեղրով բերանները քաղցրացնել։
Բացի փոքրիկ արծաթե կացնից, ինձ մոտ ուրիշ զենք, չկար։
Կացինս շպրտեցի դեպի ագահ գազանները, որ վախեցենեմ և խեղճ մեղվին ազատեմ։ Արջերը փախան, մեղուն ազատվեց, բայց, դժբախտաբար, իմ հզոր ձեռքերի ուժը հաշվի չառնելով, կացինն այնպիսի ուժով էի շպրտել, որ թռավ լուսնի վրա։
Այո՛, լուսնի վրա։ Դուք գլուխներդ թափահարում և ծիծաղում եք, իսկ այդ ժամանակ իմ ծիծաղը չէր գալիս։ Ես սկսեցի մտածել։
Ի՞նչ անեի։ Որտեղի՞ց այնպիսի երկար ելարան գտնեի, որ լուսնին հասնեի։
Ասենք, պատերազմի ժամանակ ես ոչ միայն ձի էի հեծնում, այլև ռումբ։
Այսպես պատահեց։
Մենք մի թուրքական քաղաք էինք շրջապատել։ Մեր պետն ուզեց իմանալ, թե շա՞տ թնդանոթ կա արդյոք այդ քաղաքում։
Ամբողջ բանակում մի քաջ մարդ չգտնվեց, որը համարձակվեր աննկատելի կերպով թշնամու բանակն անցնել։
Ամենից քաջը ես դուրս եկա։
Կանգնեցի հսկա թնդանոթի կողքին, որի փողաբերանն ուղղված էր դեպի թուրքական քաղաքը, և երբ թնդանոթից ռումբը դուրս պրծավ, նստեցի ռումբի վրա և առաջ սլացա։
Բոլորը միաբերան գոչեցին.
― Կեցցե՛, կեցցե՛ բարոն Մյունխհաուզենը։
Սկզբում թռչում էի հաճույքով, բայց երբ հեռվում նշմարվեց հակառակորդի քաղաքը, կասկածը պաշարեց ինձ։
― Հը՜մմմ…– ասացի ինքս ինձ.– թռչելը՝ թռար, հիմի տեսնենք կհաջողվի այնտեղից դուրս պրծնել։ Թշնամին քեզ հետ կատակ չի անի, նրանք քեզ կբռնեն որպես լրտես և մոտիկ ծառերից կկախեն։ Ո՛չ, սիրելի Սյունխհաուզեն, ետ դարձիր, քանի ուշ չէ։
Այդ րոպեին իմ մոտով թռավ թշնամու ռումբը, որն ուղղված էր դեպի մեր բանակը։
Երկար չմտածելով, նստեցի այդ ռումբի վրա և ետ սլացա։
Իհարկե, թռիչքի ժամանակ ես համրեցի թուրքական բոլոր թնդանոթները և թշնամու հրետանու մասին մեր պետին ստույգ տեղեկություն բերեցի։
Жила-была одна девочка. Пошла девочка в лес за ягодами и встретила там старушку.
— Здравствуй, девочка, — сказала ей старушка. — Дай мне ягод, пожалуйста.
— На, бабушка, — говорит девочка.
Поела старушка ягод и сказала:
— Ты мне ягод дала, а я тебе тоже что-то подарю. Вот тебе горшочек. Стоит тебе только сказать:
«Раз, два, три,
Горшочек, вари!»
и он начнет варить вкусную, сладкую кашу.
А скажешь ему:
«Раз, два, три,
Больше не вари!»
— и он перестанет варить.
— Спасибо, бабушка, — сказала девочка, взяла горшочек и пошла домой, к матери.
Обрадовалась мать этому горшку. Да и как не радоваться? Без труда и хлопот всегда на обед вкусная, сладкая каша готова.
Вот однажды ушла девочка куда-то из дому, а мать поставила горшочек перед собой и говорит:
«Раз, два, три,
Горшочек, вари!»
Он и начал варить. Много каши наварил. Мать поела, сыта стала. А горшочек все варит и варит кашу. Как его остановить? Нужно было сказать:
«Раз, два, три,
Больше не вари!»
— да мать забыла эти слова, а девочки дома не было. Горшочек варит и варит. Уже вся комната полна каши, уж и в прихожей каша, и на крыльце каша, и на улице каша, а он все варит и варит.
Испугалась мать, побежала за девочкой, да не перебраться ей через дорогу — горячая каша рекой течет.
Хорошо, что девочка недалеко от дома была. Увидала она, что на улице делается, и бегом побежала домой. Кое-как взобралась на крылечко, открыла дверь и крикнула:
«Раз, два, три,
Больше не вари!»
И перестал горшочек варить кашу.
А наварил он ее столько, что тот, кому приходилось из деревни в город ехать, должен был себе в каше дорогу проедать.
Только никто не жаловался. Уж очень вкусная и сладкая была каша.
Այս անգամ հաղթահարեցինք Բջնու բերդի բարձունքը: Շրջեցինք, բերդի տարածքում, ուսումնասիրեցինք, համեմատեցինք մեր կարդացածը տեսածի հետ: Երգեցինք Կոմիտասի երգերից:
Այնուհետև իջանք Հրազդան գետի մոտ, հիացանք գեղեցիկ բնությունով: Գետի ափի էկոլոգիական աշխատանքներից հետո՝ նախաճաշեցինք: Քայլեցինք դեպի Սուրբ Աստվածածին եկեղեցի, մեր միասնական աղոթքը հղեցինք առ Աստված:
Սառը օդն ու անձրևը մեզ ընդհանրապես չխանգարեցին, նույնիսկ օգնեցին՝ ավելի առույգ լինել և հրաշալի ճամփորդական օր ունենալ:
1.Լուծի՛ր խնդիրները։
Ա․ Հաշվի՛ր այն երեք թվերի գումարը, որոնցից առաջինը 450 է, երկորդը 10 անգամ փոքր է առաջինից, իսկ երրորդը 5 անգամ մեծ է երկորդից։
Լուծում
450:10=45
45×5=225
225+45+450=720
Պատ՝․ 720 Continue reading “Մաթեմատիկա”